Bệnh lý tim mạch đã và đang là vấn đề sức khỏe được quan tâm hàng đầu trên thế giới với tỷ lệ tử vong và tàn phế đứng hàng đầu. Nguyên nhân của hầu hết các bệnh lý tim mạch cũng như nhồi máu cơ tim là xơ vữa động mạch. Do vậy đối tượng mắc các vấn đề về xơ vữa động mạch chính là yếu tố nguy cơ của nhồi máu cơ tim.
1. Nhồi máu cơ tim là gì?
- Nhồi máu cơ tim là tình trạng hẹp hoặc tắc hoàn toàn một hoặc nhiều nhánh động mạch vành (động mạch cung cấp máu nuôi tim) đột ngột, làm hoại tử các tế bào cơ tim. Nhồi máu cơ tim có thể đe dọa trực tiếp đến tính mạng của người bệnh nếu không được chẩn đoán và can thiệp kịp thời.
- Nguyên nhân của nhồi máu cơ tim là do mảng xơ vữa bám trên thành mạch bị bong ra, làm lộ ra lớp thành mạch máu bị tổn thương, lúc này tiểu cầu kết tụ lại ngay chỗ thành mạch đó và tạo nên cục máu đông gây bít tắc một phần hoặc hoàn toàn lòng mạch máu. Tùy theo vị trí tắc mà mức độ tổn thương trầm trọng khác nhau, nặng nhất là tử vong.
Yếu tố nguy cơ của nhồi máu cơ tim là các yếu tố liên quan tới sự gia tăng khả năng bị mắc bệnh. Đối tượng có nguy cơ cao bị nhồi máu cơ tim tức là những người có nguy cơ bị xơ vữa động mạch do lối sống, thói quen ăn uống, ít vận động, tuổi tác, giới tính,… 1 người có nhiều yếu tố nguy cơ thì gia tăng khả năng mắc bệnh chứ không chắc chắn là người đó sẽ bị bệnh.
2. Đối tượng nào có nguy cơ cao bị nhồi máu cơ tim?
- Nam giới. Nam giới có nguy cơ mắc bệnh mạch vành, đột quỵ và các bệnh tim mạch khác cao hơn so với nữ giới ở tuổi trẻ do nữ giới có hormon estrogen bảo vệ thành mạch. Nữ giới sau tuổi mãn kinh cũng có nguy cơ bị nhồi máu cơ tim cao ngang nam giới.
- Tuổi cao. Tuổi càng cao nguy cơ nhồi máu cơ tim càng cao. Đây là một trong những yếu tố dự đoán bệnh tật quan trọng nhất. Đàn ông có nguy cơ cao mắc bệnh này sau 45 tuổi và phụ nữ sau 55 tuổi.
- Gia đình có người bị nhồi máu cơ tim hoặc đột quỵ Những bằng chứng nghiên cứu cho thấy những người có yếu tố di truyền (gia đình) bị bệnh nhồi máu cơ tim hoặc đột quỵ (nam trước 55 tuổi và nữ trước 65) có nguy cơ bị bệnh tim mạch cao hơn những người khác.
- Hút thuốc lá, thuốc lào: Đây là yếu tố nguy cơ quan trọng của nhồi máu cơ tim cũng như tai biến mạch máu não, hẹp động mạch ngoại vi. Hút thuốc lá làm xơ vữa động mạch nhiều hơn cả so với các yếu tố nguy cơ khác. Trên thực tế, 30-40% các trường hợp chết vì bệnh mạch vành có nguyên nhân từ hút thuốc lá.
- Lối sống tĩnh tại: Lối sống ít vận động là một trong những nguy cơ tim mạch chính gây ra các biến cố tim mạch. Tập luyện thể lực thường xuyên làm giảm nguy cơ xuất hiện nhồi máu cơ tim đồng. Ngoài ra tập luyện cũng có tác động tích cực tới các yếu tố nguy cơ khác như giảm cân, tránh béo phì, giảm stress…
- Tăng huyết áp: Người bị huyết áp cao có nguy cơ nhồi máu cơ tim cao gấp 3 lần đối với nam giới và 6 lần đối với nữ giới. Huyết áp càng cao thì nguy cơ càng lớn do tăng huyết áp cao sẽ làm tổn thương động mạch và thúc đẩy hình thành mảng xơ vữa.
- Tăng cholesterol: Sử dụng thường xuyên các chất béo bão hòa làm tăng cholesterol thúc đẩy hình thành mảnh xơ vữa động mạch vành. Chất béo bão hòa có nhiều trong các thực phẩm chế biến sẵn, mì tôm, đồ chiên rán, phô mai, trứng,… Do đó làm gia tăng nguy cơ nhồi máu cơ tim.
- Uống nhiều rượu, bia: Uống quá nhiều rượu làm tăng nguy cơ xuất hiện các biến cố tim mạch do làm tăng huyết áp, tăng nguy cơ tổn thương gan, biến chứng não, nhồi máu cơ tim,..
- Thừa cân/béo phì: Béo phì ở các mức độ khác nhau đều làm tăng nguy cơ mắc bệnh tim mạch, tác động tới sự hình thành mảng xơ vữa động mạch tăng nguy cơ mắc nhồi máu cơ tim, đột quỵ não,…Ngoài ra thừa cân béo phì cũng là các yếu tố nguy cơ tim mạch quan trọng khác như tăng huyết áp, rối loạn mỡ máu, đái tháo đường.
- Đái tháo đường: Người mắc đái tháo đường được coi là có khả năng xuất hiện các biến cố tim mạch như nhồi máu cơ tim. Những người đái tháo đường týp 2 thúc đẩy tăng huyết áp và tăng lắng đọng cholesterol trên thành động mạch, thúc đẩy quá trình xơ vữa động mạch
3. Biện pháp dự phòng bệnh nhồi máu cơ tim
Thói quen ăn uống lành mạnh và tập thể dục thường xuyên sẽ làm giảm tỷ lệ mắc nhiều yếu tố nguy cơ bệnh tim và mạch vành. Kiểm soát nhồi máu cơ tim bằng các biện pháp sau:
- Bỏ thuốc lá, thuốc lào
- Tăng cường hoạt động thể lực như chạy bộ ở mức thích hợp, đều đặn khoảng 30-60 phút mỗi ngày, 4-7 ngày/tuần.
- Ăn chế độ ăn uống lành mạnh như tăng cường rau xanh, quả tươi, thức ăn giàu chất xơ và protein thực vật; hạn chế thức ăn có nhiều cholesterol và acid béo no (nội tạng, mỡ động vật, đồ chiên rán, thức ăn sẵn…); ăn chế độ ăn giảm muối
- Duy trì cân nặng lý tưởng. Tích cực giảm cân nếu thừa cân, duy trì BMI từ 18,5 đến 22,9 kg/m2. Giảm vòng bụng dưới 90 cm ở nam và dưới 80 cm ở nữ.
- Hạn chế rượu bia.
- Khám bệnh định kỳ để đánh giá mức độ nguy cơ của bạn, kiểm soát tốt huyết áp, mỡ máu, đường máu, tuân thủ điều trị.